ครอบครัวที่มีศักยภาพในการดูแลสุขภาพตนเองตามเกณฑ์ที่กำหนด หมายถึง ครอบครัวที่มี อสค. ทำหน้าที่ดูแลสุขภาพ และสมาชิกในครอบครัวปฏิบัติตนในการดูแลสุขภาพตนเอง โดย

1. อสค. แสดงบทบาท ได้แก่ (1) เป็นแกนนำปฏิบัติตนด้านสุขภาพที่มีพฤติกรรม เป็นแบบอย่างให้ครอบครัว และเป็นผู้ดูแลสุขภาพของคนในครอบครัวตนเอง (2) ถ่ายทอดความรู้ให้คนในครอบครัวตนเองและช่วยเหลือผู้ที่อยู่ในภาวะพึ่งพิง (3) ประสานงานพัฒนาสุขภาพครอบครัว และเป็นเครือข่ายกับ อสม. โดยไม่ซ้ำซ้อนบทบาทกัน

2. สมาชิกในครอบครัวปฏิบัติตนในการดูแลสุขภาพตนเอง ได้แก่ (1) คุมความดัน เบาหวาน (2) คุมอาหารอย่างเป็นรูปธรรม คือ กินแบบลดหวาน ลดมัน ลดเค็ม ดื่มน้ำเปล่า (3) ดูแลการกินยาให้ตรงเวลา และพาไปพบแพทย์ตามนัด (4) ออกกำลังกายเช่น ออกกำลังกายด้วยยางยืด (5) บำรุงรักษาจิตใจ และมีผลจากการปฏิบัติทั้ง 5 กิจกรรมของคนในครอบครัว เช่น สมาชิกในครอบครัวที่มีภาวะไตเรื้อรัง  ลดระยะการป่วยจากระยะที่ 4 เป็นระยะที่ 3 หรืออยู่ในภาวะคงที่ระยะที่ 4

อาสาสมัครประจำครอบครัว หรือ อสค. หมายถึง สมาชิกคนใดคนหนึ่งของแต่ละครอบครัวที่ได้รับการคัดเลือกและผ่านการฝึกอบรมตามหลักสูตร อสค. ที่กระทรวงสาธารณสุขกำหนด เพื่อให้ทำหน้าที่ดูแลสุขภาพของสมาชิกในครอบครัวตนเอง

กรณีที่ครอบครัวนั้นอยู่คนเดียวและอยู่ในภาวะพึ่งพิงอาจคัดเลือกเพื่อนบ้านให้เข้ารับการอบรมและทำหน้าที่ อสค. ให้ครอบครัวนั้นได้

1. การจัดเก็บข้อมูลการขึ้นทะเบียน อสค. โดยเจ้าหน้าที่สาธารณสุขผู้รับผิดชอบพื้นที่และพัฒนา อสค. ดำเนินการขึ้นทะเบียน อสค. ที่ผ่านการพัฒนาทุกคน บนฐานข้อมูลโดยเข้าบันทึกข้อมูลได้ 2 ช่องทาง คือ

           1) ฐานข้อมูล http://fv.phc.hss.moph.go.th/osk/

           2) โปรแกรมบนเว็บไซต์ระบบสารสนเทศงานสุขภาพภาคประชาชน www.thaiphc.net

2. การจัดเก็บข้อมูลประเมินศักยภาพครอบครัว 

    2.1 เจ้าหน้าที่สาธารณสุข ร่วมกับ อสค. ประเมินศักยภาพครอบครัวของ อสค.โดย อสค.แต่ละคนที่ดำเนินการประเมินศักยภาพครอบครัวของตนเอง ตามแบบประเมินแล้วเก็บข้อมูลผลการประเมินด้วยตนเอง(Self Assessment)ไว้ที่ตนเอง หรือเจ้าหน้าที่สาธารณสุขผู้รับผิดชอบพื้นที่เป็นคนเก็บไว้ในรูปแบบเอกสาร

    2.2 ผู้รับผิดชอบงานระดับ จังหวัด เขต และส่วนกลางสุ่มประเมินตามแบบประเมิน แล้วบันทึกข้อมูลผลประเมินบนเว็บไชต์ 

โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล, สถานบริการสุขภาพภาครัฐ, สำนักงานสาธารณสุขจังหวัด

การประเมินผลครอบครัวที่มีศักยภาพในการดูแลสุขภาพตนเองได้ตามเกณฑ์ที่กำหนด** ประเมินโดย จังหวัด เขต และส่วนกลางด้วยวิธีการ ดังนี้

1. การประเมินตนเอง (Self Assessment) โดยเจ้าหน้าที่สาธารณสุข ร่วมกับ อสค. โดย อสค.แต่ละคน เมื่อประเมินศักยภาพครอบครัวของตนเองแล้ว ให้เก็บผลการประเมินไว้ที่ตนเอง หรือเจ้าหน้าที่สาธารณสุขผู้รับผิดชอบพื้นที่เป็นคนเก็บไว้ในรูปแบบเอกสาร

2.การสุ่มประเมิน ตามลำดับชั้นตามระเบียบวิธีทางสถิติ ตั้งแต่โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลขึ้นไป (ขนาดของการสุ่มตัวอย่างหรือขนาดของตัวอย่าง (Sample Size) ไม่ต่ำกว่าร้อยละ 30 ของ อสค.ที่ได้รับการพัฒนา) โดยนำข้อมูลเข้าระบบรายงานการดำเนินงาน อสค. ผ่านฐานข้อมูลบนเว็บไซต์ http://fv.phc.hss.moph.go.th/osk/ หรือ www.thaiphc.net 

       **เกณฑ์การประเมินที่ถือว่าครอบครัวมีศักยภาพ คือ บทบาท อสค.:การประพฤติ              ปฏิบัติตนในการดูแลสุขภาพตนเองของสมาชิกในครอบครัว คือ 60:40

ตารางกำหนดค่าน้ำหนักของเกณฑ์การประเมิน

บทบาท อสค.                                                             ค่าน้ำหนัก                

1.เป็นแกนนำปฏิบัติตนด้านสุขภาพที่มีพฤติกรรม                        20

เป็นแบบอย่างให้ครอบครัว และเป็นผู้ดูแลสุขภาพของคน             

ในครอบครัวตนเอง

2.ถ่ายทอดความรู้ให้คนในครอบครัวตนเองและช่วยเหลือ             20

ผู้ที่อยู่ในภาวะพึ่งพิง

3.ประสานงานพัฒนาสุขภาพครอบครัว                                      20

และเป็นเครือข่ายกับ อสม.

รวม                                                                                  60

การปฏิบัติตนในการดูแลสุขภาพตนเอง                          ค่าน้ำหนัก

ของสมาชิกในครอบครัว

1. คุมอาหารอย่างเป็นรูปธรรม เช่น กินแบบลดหวาน                   10

ลดมัน ลดเค็ม ลดเนื้อ ดื่มน้ำเปล่า

2.ดูแลการกินยาให้ตรงเวลา และพาไปพบแพทย์ตามนัด              10

3. ออกกำลังกาย เช่น ออกกำลังกายด้วยยางยืด                        10

4.บำรุงรักษาจิตใจ                                                               10

รวม                                                                                 40

รวมทั้งหมด = ร้อยละ 70 จึงจะถือว่าผ่านเกณฑ์ครอบครัวที่มีศักยภาพในการดูแล

                      สุขภาพตนเองตามเกณฑ์ที่กำหนด

1. แนวทางการดำเนินงานอาสาสมัครประจำครอบครัว (อสค.)

2. หลักสูตร อสค.

3. คู่มือ อสค.

4. แบบประเมินศักยภาพครอบครัว

5. โปรแกรมการขึ้นทะเบียน อสค. และโปรแกรมการพิมพ์ประกาศนียบัตร,บัตรประจำตัว

    อสค.

6. แบบรายงานผลการดำเนินงาน อสค. ผ่านระบบสารสนเทศงานสุขภาพภาคประชาชน

   www.thaiphc.net)

หมายเหตุ เอกสารประกอบการดำเนินงาน 1 - 3 กองสนับสนุนสุขภาพภาคประชาชน กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ จัดทำต้นฉบับให้  โดยให้จังหวัดดาวน์โหลดผ่านทางเว็บไซต์  กองสนับสนุนสุขภาพภาคประชาชน เพื่อจัดทำสำเนาใช้ในพื้นที่ต่อไป

1. นางอัญธิกา  ชัชวาลยางกูร                            ผู้อำนวยการกองสนับสนุนสุขภาพภาคประชาชน

    โทรศัพท์ที่ทำงาน : 02-1937000 ต่อ 18724    โทรศัพท์มือถือ :

    โทรสาร :                                                  E-mail : phc.division@gmail.com

กองสนับสนุนสุขภาพภาคประชาชน

2. นางวิรุณศิริ อารยวงศ์                                   นักวิชาการสาธารณสุขชำนาญการพิเศษ   

    โทรศัพท์ที่ทำงาน : 02-1937000 ต่อ 18715    โทรศัพท์มือถือ :

    โทรสาร :                                                  E-mail : phc.division@gmail.com

กองสนับสนุนสุขภาพภาคประชาชน กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ

กองสนับสนุนสุขภาพภาคประชาชน กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ

โทรศัพท์ที่ทำงาน : 02-1937000 ต่อ 18724      

E-mail : phc.division@gmail.com

1. นายนพดล ครุฑน้อย                     

    โทรศัพท์ที่ทำงาน : 02-1937000 ต่อ 18815    โทรศัพท์มือถือ : 086-3932553

    โทรสาร : 02-1937000 ต่อ 18815                 E-mail : dol.kr@gmail.com

กองแผนงาน กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ